Utrata pojazdu za jazdę po alkoholu – kiedy sąd może odebrać samochód?
Od 14 marca 2024 r. obowiązują znowelizowane przepisy Kodeksu karnego, które wprowadziły możliwość orzekania przez sąd przepadku pojazdu mechanicznego w przypadku prowadzenia go w stanie nietrzeźwości. Nowe regulacje nakładają w określonych sytuacjach obowiązek orzeczenia przepadku auta lub jego równowartości. W praktyce rodzi to wiele pytań – kiedy sąd musi orzec przepadek? Czy zawsze? Co, jeśli pojazd nie należy do kierowcy? I jak wygląda skuteczna obrona w takiej sprawie?
Co mówią nowe przepisy karne o konfiskacie pojazdu?
Zgodnie z art. 178a § 5 Kodeksu karnego, sąd orzeka przepadek pojazdu mechanicznego, jeżeli sprawca:
prowadził pojazd mechaniczny w stanie nietrzeźwości, mając co najmniej 1,5 promila alkoholu we krwi (lub 0,75 mg/l w wydychanym powietrzu),
popełnił to przestępstwo w warunkach recydywy (czyli był wcześniej skazany za jazdę po alkoholu – art. 178a § 4),
prowadził pojazd mechaniczny w stanie nietrzeźwości, pomimo obowiązującego sądowego zakazu prowadzenia pojazdów.
W takich przypadkach przepadek jest obligatoryjny – ale ustawodawca przewidział możliwość odstąpienia.
Czy przepadek pojazdu za jazdę po alkoholu jest zawsze obowiązkowy?
Zasadniczo – tak. Ale ustawodawca zostawił furtkę, z której warto korzystać:
„Sąd może odstąpić od orzeczenia przepadku, jeżeli zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.”
To oznacza, że jeśli:
okoliczności zdarzenia były incydentalne,
kierowca był dotychczas niekarany,
pojazd jest niezbędny rodzinie (np. dziecko niepełnosprawne, dojazd do pracy),
wartość pojazdu jest rażąco wysoka w stosunku do przewinienia, sąd może zrezygnować z tej sankcji. Ale musisz to dobrze uzasadnić – najlepiej z pomocą adwokata.
Co, jeśli auto nie należy do sprawcy?
To bardzo częsta sytuacja – pojazd jest leasingowany, współwłasnością, wypożyczony lub służbowy. W takim przypadku sąd nie orzeka przepadku auta (bo nie może), tylko przepadek równowartości pojazdu – czyli kwoty odpowiadającej jego wartości rynkowej.
Ta wartość ustalana jest np. na podstawie:
polisy OC lub AC,
średnich cen rynkowych (np. katalog Eurotax),
oświadczenia właściciela lub oskarżonego.
Uwaga: nawet jeśli pojazd ma współwłaściciela, sąd może zasądzić przepadek jego części lub całości, a roszczenie cywilne między właścicielami to już osobna sprawa.
Przykłady z orzecznictwa – kiedy sądy odstępują od przepadku?
🔹 wyrok Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 14 kwietnia 2025 r. o sygn. akt II K 919/24 – odstąpienie od przepadku auta o wartości 107 800 zł. Kierowca przejechał tylko 700 m w nocy, bez pasażerów, bez kolizji, był trzeźwiejący i niekarany.
🔹 wyrok Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 22 października 2024 r. o sygn. akt II K 298/24 – pojazd wart 183 200 zł. Sąd uznał, że kara byłaby rażąco niewspółmierna wobec incydentalnego charakteru czynu i sytuacji życiowej oskarżonej.
🔹 wyrok Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 24 października 2024 r. o sygn. akt II K 422/24 – odstąpiono od przepadku pojazdu za 7 300 zł z uwagi na postawę oskarżonego, skruchę i chęć naprawienia szkody.
Czy utrata pojazdu za jazdę po alkoholu jest zgodna z Konstytucją?
Zdania są podzielone. Krytycy wskazują m.in. na:
ryzyko automatyzmu wymiaru kary (brak indywidualizacji),
nierówność ekonomiczną (kierowca Porsche traci 600 tys., kierowca starego Seicento – 2 tys.),
odpowiedzialność osób trzecich (rodzina, współwłaściciele).
Jak się bronić przed przepadkiem pojazdu za jazdę po alkoholu ?
Najważniejsze to działać szybko. W grę wchodzi:
wniosek o odstąpienie od przepadku na podstawie art. 178a § 5 k.k.,
dokumentacja: umowy leasingu, zaświadczenia o współwłaścicielu, sytuacji rodzinnej, chorobach, statusie zawodowym,
analiza wartości pojazdu i okoliczności jazdy – np. krótki odcinek, brak szkody, godzina nocna, zamiar powrotu do domu w dobrej wierze.
Pamiętaj: im wcześniej zgłosisz się do adwokata, tym większa szansa na skuteczną linię obrony.
Podsumowanie
Od marca 2024 r. jazda po alkoholu to nie tylko zakaz prowadzenia pojazdów czy grzywna – to również utrata pojazdu lub jego równowartości. Ale mimo surowych przepisów, sądy mają możliwość złagodzenia konsekwencji, jeśli sprawa zostanie dobrze poprowadzona.
Jeśli grozi Ci przepadek pojazdu za jazdę w stanie nietrzeźwości – skontaktuj się z kancelarią. Adwokat Remigiusz Pełka – sprawy karne, Gdańsk i Trójmiasto.