Prowadzenie samochodu bez uprawnień to jedno z najczęstszych wykroczeń drogowych. Choć często traktowane jest jako „mniejsze zło”, w praktyce może skończyć się dotkliwą karą – nie tylko grzywną, ale też zakazem prowadzenia pojazdów. W określonych sytuacjach mówimy już nie o wykroczeniu, lecz o przestępstwie – za które grozi nawet kara pozbawienia wolności.
Co grozi za jazdę bez uprawnień?
Zgodnie z art. 94 § 1 Kodeksu wykroczeń, prowadzenie pojazdu mechanicznego bez wymaganych uprawnień jest wykroczeniem.
Sankcje:
kara grzywny do 30 000 zł,
zakaz prowadzenia pojazdów (obowiązkowy – od 6 miesięcy do 3 lat),
zatrzymanie pojazdu (jeśli sytuacja tego wymaga),
wpis do rejestru wykroczeń.
Dodatkowo – jeśli sprawca nie ma prawa jazdy żadnej kategorii, sąd obligatoryjnie orzeka zakaz prowadzenia wszystkich pojazdów mechanicznych.
Jazda mimo cofnięcia uprawnień – już nie wykroczenie
To już przestępstwo z art. 180 Kodeksu karnego. Dotyczy sytuacji, w których wcześniej posiadane uprawnienia zostały cofnięte – np. w wyniku przekroczenia liczby punktów karnych, decyzji starosty, albo po jeździe pod wpływem alkoholu.
Grozi za to:
grzywna,
kara ograniczenia wolności,
kara pozbawienia wolności do 2 lat,
kolejny zakaz prowadzenia pojazdów (od 1 roku do 15 lat).
Czy policja może zatrzymać pojazd?
Tak. Jeżeli kierujący nie ma żadnych uprawnień do kierowania pojazdem, a nie ma przy nim osoby uprawnionej, policja może odholować pojazd na parking. Koszty zabezpieczenia pokrywa właściciel.
Przykład z praktyki
Pan M. został zatrzymany do kontroli drogowej w Gdańsku. Nigdy nie posiadał prawa jazdy, a mimo to regularnie dojeżdżał autem do pracy. Sąd ukarał go grzywną w wysokości 4 000 zł i orzekł zakaz prowadzenia pojazdów na 1,5 roku. Po pół roku jazdy „na zakazie” został zatrzymany ponownie – tym razem usłyszał zarzut z art. 244 k.k. i otrzymał wyrok 8 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem prac społecznych.
A co z jazdą rowerem lub hulajnogą bez uprawnień?
W przypadku osób pełnoletnich prawo nie wymaga posiadania żadnych uprawnień do kierowania rowerem ani hulajnogą elektryczną.
Jednak osoby niepełnoletnie (do 18. roku życia) muszą posiadać kartę rowerową lub prawo jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T (za pisemną zgodą rodzica lub opiekuna), aby legalnie poruszać się rowerem lub UTO (urządzeniem transportu osobistego).
Odpowiedzialność rodziców za dziecko jeżdżące bez karty rowerowej
Dzieci i młodzież w wieku od 10 do 18 lat mogą poruszać się rowerem po drogach publicznych, strefach zamieszkania i strefach ruchu wyłącznie wtedy, gdy posiadają kartę rowerową lub prawo jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T.
Jeśli dziecko nie ma wymaganych uprawnień, a mimo to porusza się rowerem po drodze publicznej – odpowiedzialność ponoszą rodzice lub opiekunowie prawni.
Zgodnie z art. 96 § 1 pkt 2 k.w., kto „dopuszcza do prowadzenia pojazdu osobę nieposiadającą wymaganych uprawnień”, podlega karze grzywny. W praktyce oznacza to mandat dla rodzica lub opiekuna, który pozwolił dziecku na jazdę bez karty rowerowej.
Rodzic lub opiekun powinien więc dopilnować, aby dziecko uzyskało kartę rowerową (najczęściej wydawaną przez szkołę po ukończeniu 10. roku życia) lub posiadało odpowiednią kategorię prawa jazdy.
Kiedy warto skorzystać z pomocy adwokata?
Jeśli grozi Ci odpowiedzialność za jazdę bez uprawnień, zostałeś zatrzymany przez policję albo otrzymałeś wezwanie do sądu – nie działaj samodzielnie. W wielu przypadkach możliwe jest złagodzenie kary oraz skrócenie zakazu prowadzenia pojazdów.
Adwokat specjalizujący się w sprawach karnych i wykroczeniowych może pomóc Ci już na etapie postępowania mandatowego, a także podczas rozprawy przed sądem. Skuteczna obrona procesowa w sprawach drogowych często wymaga znajomości praktyki orzeczniczej i przepisów szczególnych – dlatego warto skorzystać z profesjonalnego wsparcia.
Podsumowanie
Jazda bez uprawnień to nie tylko wykroczenie – w wielu przypadkach to poważne przestępstwo, za które można trafić przed sąd lub nawet do zakładu karnego. Warto znać konsekwencje i działać szybko – zwłaszcza gdy grozi zakaz, przepadek pojazdu lub inne środki karne.