Dożywotni zakaz prowadzenia pojazdu był dotychczas obowiązkowo orzekany wobec kierowców skazanych za recydywę w prowadzeniu pojazdu w stanie nietrzeźwości. Jednak wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2025 r. (sygn. akt P 3/17) zmienił tę sytuację, otwierając drogę do wznowienia postępowań karnych. Sprawdź, kto może skorzystać z nowej szansy i jak skutecznie ubiegać się o złagodzenie zakazu.
Co orzekł Trybunał Konstytucyjny?
Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepis art. 42 § 4 Kodeksu karnego, który zobowiązywał sąd do orzekania dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdu bez możliwości indywidualnej oceny sytuacji sprawcy, jest niezgodny z Konstytucją.
Wskazano naruszenie:
zasady niezależności sądów (art. 175 ust. 1 Konstytucji RP),
prawa do sądu i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP),
zasady proporcjonalności ograniczeń praw i wolności (art. 31 ust. 3 Konstytucji RP).
Sądy powinny mieć możliwość indywidualnej oceny, czy rzeczywiście zachodzi konieczność orzeczenia zakazu na całe życie.
Kto może wznowić postępowanie?
Dożywotni zakaz prowadzenia pojazdu został w wielu przypadkach orzeczony na podstawie przepisu uznanego za niekonstytucyjny.
Osoby, które:
zostały prawomocnie skazane za przestępstwo z art. 178a § 4 k.k.,
miały orzeczony dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych,
mogą obecnie złożyć wniosek o wznowienie postępowania karnego.
Na jakiej podstawie prawnej można wznowić postępowanie?
Podstawą prawną jest art. 540 § 2 Kodeksu postępowania karnego:
„Postępowanie wznawia się na korzyść strony, jeżeli Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą przepisu prawnego, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie; wznowienie nie może nastąpić na niekorzyść oskarżonego„.
Jak złożyć wniosek o wznowienie?
Procedura jest następująca:
Należy przygotować wniosek o wznowienie postępowania, powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2025 r. o sygn. akt P 3/17 (istnieje przymus adwokacki przy sporządzeniu wniosku).
Wykaż, że dożywotni zakaz prowadzenia pojazdu został orzeczony na podstawie niekonstytucyjnego przepisu.
Złóż wniosek do sądu okręgowego. W przypadku, gdy prawomocne orzeczenie zostało wydane przez sąd okręgowy jako sąd odwoławczy, wniosek należy złożyć do sądu apelacyjnego.
Dołącz odpis wyroku, dokumenty ze sprawy oraz uiszczoną opłatę sądową w kwocie 150 zł (lub złóż wniosek o zwolnienie z kosztów).
Czy istnieje termin na złożenie wniosku?
Nie ma terminu do złożenia wniosku o wznowienie postępowania karnego, jeśli podstawą jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Można go złożyć nawet wiele miesięcy po ogłoszeniu wyroku Trybunał Konstytucyjny.
Co może osiągnąć skazany kierowca?
W wyniku wznowienia sąd może:
uchylić dożywotni zakaz i orzec zakaz czasowy,
odstąpić od zakazu całkowicie (w wyjątkowych przypadkach),
uwzględnić pozytywne zmiany w postawie skazanego.
Decyzja sądu zależy od indywidualnych okoliczności danej sprawy.
Rola adwokata w sprawie wznowienia
Profesjonalne wsparcie prawnika jest kluczowe przy:
sporządzaniu wniosku o wznowienie,
przygotowaniu właściwej argumentacji,
reprezentacji w postępowaniu sądowym,
przygotowaniu dodatkowych dokumentów, np. zaświadczeń o resocjalizacji.
Adwokat od spraw karnych – Gdańsk pomoże Ci zwiększyć szansę na skuteczne skrócenie lub uchylenie zakazu.
Podsumowanie
Dożywotni zakaz prowadzenia pojazdu nie musi być już nieodwracalną karą. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 23 kwietnia 2025 r. o sygn. akt P 3/17 umożliwia osobom skazanym za recydywę w jeździe po alkoholu realne ubieganie się o wznowienie postępowania i zmianę wcześniejszego orzeczenia.
Jeżeli chcesz skorzystać z tej szansy, skontaktuj się z prawnikiem.
Adwokat Gdańsk zapewni Ci profesjonalne wsparcie w procedurze wznowienia sprawy i pomoże odzyskać prawo do prowadzenia pojazdów.