Dobrowolne poddanie się karze – na czym polega ta procedura w sprawach o jazdę po alkoholu?
Dobrowolne poddanie się karze, określane potocznie jako samoukaranie, to jedna z najszybszych i najczęściej stosowanych procedur w sprawach dotyczących prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości. Kierowcy zatrzymani z zarzutem z art. 178a k.k. bardzo często zastanawiają się, czy istnieje możliwość zakończenia sprawy bez pełnej, stresującej rozprawy sądowej — i właśnie ta instytucja daje taką szansę.
W praktyce — również z perspektywy adwokata w Gdańsku, prowadzącego sprawy o jazdę po alkoholu — dobrowolne poddanie się karze rozważane jest zazwyczaj już na etapie postępowania przygotowawczego. Jeżeli okoliczności czynu są jasne, a wynik badania trzeźwości nie budzi wątpliwości, samoukaranie pozwala na szybkie zamknięcie sprawy, przewidywalny wyrok i mniejsze obciążenie psychiczne dla oskarżonego.
Ta procedura polega na tym, że oskarżony godzi się na przyjęcie określonej kary — najczęściej uzgodnionej z prokuratorem lub przedstawionej bezpośrednio sądowi — bez konieczności prowadzenia pełnego postępowania dowodowego.
Na czym polega dobrowolne poddanie się karze (DPK)?
Dobrowolne poddanie się karze to formalny wniosek składany przez oskarżonego, w którym ten godzi się na wymierzenie określonej kary bez przeprowadzania pełnej rozprawy sądowej. W praktyce oznacza to:
brak przesłuchiwania świadków,
brak przeprowadzania dowodów na rozprawie,
szybkie wydanie wyroku, często już na pierwszym posiedzeniu,
możliwość uzgodnienia wymiaru kary.
W przypadku jazdy po alkoholu (art. 178a §1 kk) dobrowolne poddanie się karze jest często możliwe, ponieważ okoliczności czynu zazwyczaj nie budzą wątpliwości: wynik badania, czas, miejsce i opis przebiegu zdarzenia są dobrze udokumentowane.
Samoukaranie – czym różni się od innych sposobów zakończenia sprawy?
Pojęcie samoukarania jest potocznym określeniem dobrowolnego poddania się karze. Różni się ono od:
warunkowego umorzenia postępowania – stosowanego tylko wobec osób o bardzo niskiej szkodliwości czynu i niskim stężeniu alkoholu;
skazania bez rozprawy z art. 335 k.p.k. – wniosku kierowanego przez prokuratora do sądu jeszcze przed wniesieniem aktu oskarżenia;
zwykłej rozprawy – gdzie sąd prowadzi pełne postępowanie dowodowe.
Samoukaranie zakłada przyznanie się do winy i zaakceptowanie określonej kary. Daje możliwość szybszego wyroku, ale ogranicza prawo do apelacji (zwłaszcza w zakresie ustaleń faktycznych).
Dwie ścieżki dobrowolnego poddania się karze – art. 335 i art. 387 k.p.k.
W praktyce występują dwa tryby, które mogą doprowadzić do skazania bez pełnej rozprawy.
1) wniosek o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy przed prokuratorem (art. 335 kpk)
W tym trybie to prokurator kieruje do sądu wniosek o skazanie bez rozprawy. Aby było to możliwe:
oskarżony musi przyznać się do winy,
okoliczności czynu nie mogą budzić wątpliwości,
postawa oskarżonego musi wskazywać, że cele postępowania zostaną osiągnięte,
prokurator uzgadnia z oskarżonym (lub adwokatem) wysokość kary.
W sprawach o jazdę po alkoholu ten tryb jest bardzo częsty. Dzięki temu sprawa trafia do sądu „gotowa”, a sąd jedynie potwierdza, czy uzgodniona kara spełnia cele prewencyjne.
2) Dobrowolne poddanie się karze przed sądem – art. 387 kpk
Ten wniosek składa sam oskarżony (lub jego adwokat). Można to zrobić:
do momentu zakończenia pierwszego przesłuchania na rozprawie,
pisemnie przed rozprawą lub ustnie do protokołu.
W treści wniosku należy zaproponować m.in.:
rodzaj i wymiar kary,
okres zakazu prowadzenia pojazdów,
wysokość świadczenia pieniężnego na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym,
ewentualnie kwestie kosztów postępowania.
Sąd może zaakceptować propozycję, ale również zażądać jej zmiany, np. wydłużyć okres zakazu prowadzenia pojazdów. Nowością jest konieczność uzyskania zgody prokuratora. Jeśli prokurator się sprzeciwi – sąd nie może uwzględnić wniosku.
Warunki skorzystania z dobrowolnego poddania się karze za jazdę po alkoholu
Aby sąd lub prokurator zgodzili się na dobrowolne poddanie się karze, muszą zostać spełnione pewne warunki:
1. Przyznanie się do winy
Bez tego dobrowolne poddanie się karze nie jest możliwe — wynika to bezpośrednio z zasad opisanych w art. 335 kpk i 387 kpk.
2. Okoliczności popełnienia czynu nie mogą budzić wątpliwości
Typowy przypadek jazdy po alkoholu często spełnia ten warunek: jest protokół, wynik urządzenia, zeznania funkcjonariuszy.
3. Wina musi być oczywista
Sąd nie może mieć wątpliwości co do odpowiedzialności karnej kierowcy.
4. Możliwość osiągnięcia celów postępowania bez prowadzenia rozprawy
To kluczowe — sąd bada, czy kara zaproponowana przez oskarżonego wypełni cele wychowawcze i zapobiegawcze.
Dlaczego warto skonsultować sprawę z adwokatem ?
W sprawach o jazdę po alkoholu adwokat (także adwokat w Gdańsku) może realnie wpłynąć na:
wynegocjowanie korzystnych wymiarów kary,
zminimalizowanie długości zakazu prowadzenia pojazdów,
określenie realnych propozycji świadczeń pieniężnych,
ocenę, czy samoukaranie jest opłacalne w konkretnej sytuacji klienta.
W praktyce często spotykam sprawy, w których dobrowolne poddanie się karze jest świetnym rozwiązaniem — ale są też takie, w których zbyt pochopna zgoda na karę oznacza utratę szansy na łagodniejsze orzeczenie lub nawet warunkowe umorzenie.
Zalety dobrowolnego poddania się karze (samoukarania)
szybsze zakończenie sprawy, nierzadko nawet na pierwszym posiedzeniu,
mniejsze koszty,
brak stresu związanego z przesłuchaniami świadków,
większa przewidywalność wyroku,
często możliwość uzyskania kary bliższej dolnych granic.
Ryzyka i wady
ograniczenie możliwości wniesienia apelacji,
konieczność orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów (co najmniej 3 lata),
ryzyko, że sąd wydłuży zakaz lub zaostrzy karę,
wymóg zgody prokuratora, co nie zawsze jest oczywiste,
nie zawsze jest to najkorzystniejsza opcja — każda sprawa jest inna.
Jazda po alkoholu - statystyki
Policjanci ruchu drogowego każdego dnia prowadzą działania mające na celu poprawę bezpieczeństwa na polskich drogach. Najnowsze dane pokazują, że w wielu obszarach widać dalszą poprawę — zwłaszcza jeśli chodzi o liczbę ofiar śmiertelnych oraz wypadki spowodowane przez kierowców pod wpływem alkoholu.
W 2024 roku na drogach zginęło 1 881 osób, czyli o 0,6% mniej niż rok wcześniej. Zanotowano jednocześnie 21 528 wypadków (wzrost o 2,8%) oraz 24 825 osób rannych (wzrost o 2,9%). Policja przeprowadziła ponad 16 milionów kontroli trzeźwości, co stanowi wzrost o 15,8%. Ujawniono przy tym 91 300 nietrzeźwych kierujących — o 4,5% mniej niż w 2023 r. Znacząco spadła liczba wypadków spowodowanych przez kierowców pod wpływem alkoholu: 1201 zdarzeń (spadek o 9,8%) i 151 ofiar śmiertelnych (spadek o 28,8%).
Policjanci coraz częściej reagują także na poważne naruszenia przepisów. W 2024 r. zatrzymano 26 155 kierowców, którzy przekroczyli prędkość o ponad 50 km/h w obszarze zabudowanym. Jednocześnie zmniejszyła się liczba wypadków z udziałem pieszych — 4 719 zdarzeń, co oznacza spadek o 4,7%. W sumie w 2024 r. policja zatrzymała 25 122 kierujących, którzy nie powinni prowadzić pojazdów z uwagi na zakaz sądowy, cofnięte uprawnienia lub okresowe zatrzymanie prawa jazdy.
Dobrowolne poddanie się karze za jazdę w stanie po użyciu alkoholu (art. 87 kw)
W sprawach o jazdę w stanie po użyciu alkoholu (art. 87 kw) również istnieje możliwość szybkiego zakończenia postępowania w drodze porozumienia z sądem. Odpowiednikiem dobrowolnego poddania się karze, znanego z procedury karnej, jest tutaj wniosek o skazanie bez przeprowadzania postępowania dowodowego z art. 73 k.p.w.
Z tego trybu można skorzystać do momentu zakończenia pierwszego przesłuchania na rozprawie. W praktyce oznacza to, że obwiniony może – zanim sąd przejdzie do dalszych czynności – zaproponować sposób swojego ukarania, wskazując konkretną karę lub środek karny.
Sąd może uwzględnić wniosek, jeżeli:
oskarżyciel publiczny nie zgłosi sprzeciwu,
okoliczności czynu i wyjaśnienia obwinionego nie budzą wątpliwości,
proponowana kara mieści się w granicach przewidzianych przez kodeks wykroczeń.
Po uwzględnieniu wniosku sąd skazuje obwinionego bez prowadzenia dalszych dowodów, co znacząco skraca cały proces. Warto podkreślić, że w przeciwieństwie do dobrowolnego poddania się karze w sprawach o przestępstwa, wyrok wydany w trybie art. 73 k.p.w. można zaskarżyć bez ograniczeń, na zasadach ogólnych.
Czy warto dobrowolnie poddać się karze za jazdę po alkoholu?
Nie ma jednej odpowiedzi. Dobrowolne poddanie się karze lub samoukaranie to rozwiązanie:
✔️ dobre, gdy dowody są mocne,
✔️ gdy klient chce szybkiego rozstrzygnięcia,
✔️ gdy zależy mu na przewidywalności,
✔️ gdy proponowana kara jest realnie korzystna.
Natomiast w sprawach z niższym stężeniem alkoholu, brakiem zagrożenia bezpieczeństwa i dobrymi warunkami osobistymi możliwe jest np. warunkowe umorzenie postępowania, które jest znacznie korzystniejsze niż skazanie.
Gdzie szukać pomocy w Gdańsku ? Jeżeli szukasz pomocy adwokata w sprawie dobrowolnego poddania się karze za jazdę po alkoholu, skontaktuj się z Kancelarią Adwokacką Remigiusza Pełki.